Dzień Pustej Klasy
“Dzieci zachwycone. Uwielbiają przeróżne zajęcia w terenie: las, łąka, ogródek szkolny. W praktyce poznają i utrwalają zdobytą wiedzę na lekcjach. Kontakt z przyrodą jest najlepszy na wszystko. Dzień Pustej Klasy to inspiracja dla innych, którzy jeszcze nie przekonali się do edukacji terenowej.”
wypowiedź nauczycielki w ankiecie po Dniu Pustej Klasy 2022
Dzień Pustej Klasy jest wyjątkową, międzynarodową inicjatywą promującą wartość edukacji na świeżym powietrzu. Zachęcamy nauczycielki i nauczycieli, by tego dnia choć jedną lekcję spędzili ze swoimi uczennicami i uczniami poza budynkiem szkoły. Wszystko po to, aby odkrywać wartość edukacji terenowej – prawdopodobnie najbardziej uszczęśliwiającej formy edukacji na świecie.
Dzień Pustej Klasy to święto obchodzone co roku w czerwcu, które ma jeden prosty cel: sprawić, aby tego dnia szkolne klasy opustoszały. Święto ma korzenie brytyjskie, a w 2016 roku przeniesione zostało na grunt polski przez Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”, jednocześnie zainicjowaliśmy obchodzenie tego święta także w Czechach, Słowacji i na Węgrzech we współpracy z tamtejszymi organizacjami. Nasza propozycja spotkała się z pozytywną reakcją ze strony szkół. Bardzo cieszą nas dziesiątki tysięcy dzieci, które corocznie spędzają ten dzień poza murami klas. Dla wielu polskich szkół Dzień Pustej Kasy stał się już tradycją i jest na stałe wpisany do kalendarza szklonych imprez. Aby ułatwić i zachęcić nauczycieli do lekcji w naturze przygotowaliśmy i udostępniliśmy darmowe materiały. Na stronie dzienpustejklasy.pl nauczyciele mogą znaleźć mnóstwo pomysłów na zajęcia w terenie. Edukatorzy Źródeł dzielą się tam pomysłami nie tylko na zajęcia przyrodnicze, ale także przedmiotowe, bo natura do doskonałe miejsce do nauki polskiego, muzyki, fizyki, geografii czy WF do wykorzystania w terenie. Wszystko po to, aby zachęcić nauczycielki i nauczycieli, by lekcje jak najczęściej spędzili ze swoimi uczennicami i uczniami poza budynkiem szkoły.
Naszym celem jest zachęcenie jak największej ilości nauczycieli różnych przedmiotów wszystkich poziomów edukacyjnych do edukacji w naturze. Wspólnie udowodniamy, że przebywanie w przyrodzie jest przyjemne i konieczne dla zdrowia psychicznego i fizycznego ale także, że w przyrodzie można się wspaniale uczyć nie tylko przyrody, biologii i geografii, ale także fizyki, muzyki, plastyki, polskiego, języków obcych. Wychodzenie w teren to nie „marnowanie czasu”, ale jeden ze sposobów uczenia się. Pokazujemy, że w terenie z powodzeniem można realizować podstawę programową, nabywać kompetencje kluczowe, rozwijać się.
Choć naukowcy wielokrotnie udowodnili, że kontakt z przyrodą jest niezbędny do zachowania zdrowia psychicznego i fizycznego tak dzieci jak i dorosłych to wciąż zajęcia w terenie nie są traktowane jako pełnoprawna forma edukacji w polskiej szkole, a pogoda potrafi skutecznie odstraszać nauczycieli przedszkolnych od zapewnienia dzieciom codziennej dawki ruchu na świeżym powietrzu – mówi Gosia Świderek z Ośrodka Działań Ekologicznych „Źródła” — Ale wiemy też, że jest mnóstwo nauczycieli, którzy wierzą w moc natury i korzystają z jej dobrodziejstw na co dzień. To właśnie ich zapraszamy do świętowania Dnia Pustej Klasy.
Dzień Pustej Klasy jest zaproszeniem i inspiracją. Jako organizator obchodów corocznie wyznaczamy datę, promujmy wydarzenie by zachęć do udziału jak najwięcej placówek. Poprzez zgłoszenia do udziału, newsletter i stronę na Facebooku tworzymy społeczność, która dzieli się swoimi pomysłami na obchody dnia. Dostarczamy również pomysłów i inspiracji oraz gotowych materiałów edukacyjnych, ale to do szkół i przedszkoli zależy, w jakiej formie spędzą ten dzień. Czy to na dłuższej wycieczce, na zajęciach edukacyjnych w okolicznym parku, na zabawach łące czy w przedszkolnym ogródku. Ważne, by dzieci miały okazję do nauki w naturalnym otoczeniu, żeby mogły obserwować przyrodę w naturze a nie na kartach podręcznika, kształtować język poprzez opis tego co ich otacza, poznawać prawa fizyki poprzez doświadczenie, tworzyć prace plastyczne i muzykować korzystając z darów natury inspirując się przyrodą, korzystać z mapy, ćwiczyć małą i dużą motorykę bawiąc się w lesie czy na łące. Zależy nam, by nauczyciele przekonali się do takiej formy edukacji i korzystali z niej jak najczęściej. Choć z zajęciami w terenie wiąże się wiele obaw (zarówno nauczyciele jak i rodzice wskazują na kwestie bezpieczeństwa, pogody, konieczności angażowania dodatkowych opiekunów, przygotowywania zajęć w innej niż dotychczas formie) to po kilku wyjściach okazuje się, że większość z nich nie jest taka straszna jak się początkowo wydawało.
Największym ryzykiem jest niekorzystna pogoda w dniu obchodów Dnia Pustej Klasy. Ważne jest odpowiednie przygotowanie do wyjścia w teren i wtedy deszcz, upał czy zimno, nie będą stanowić problemu. W sytuacji gdy pogoda naprawdę uniemożliwia wyjście, zajęcia można przełożyć na inny dzień. W czasie czerwcowego lockdownu w 2020 roku zorganizowaliśmy obchody pod hasłem „Zdalna edukacja z dala od komputera” i zachęcaliśmy do indywidualnych wyjść na dwór, obserwacji przyrodniczych i zabaw na świeżym powietrzu. A we wrześniu zorganizowaliśmy drugą w tym roku edycję, tak aby podtrzymać tradycję wspólnych zajęć w naturze.
Z relacji nauczycieli organizujących Dzień Pustej Klasy w swojej placówce widać, że taka edukacja przynosi bardzo dużo radości, a neurobiolodzy od dawna przekonują jak ogromną rolę w procesie nauki odgrywa atmosfera panująca w grupie, wewnętrzna motywacja i ciekawość, możliwość podążania za swoimi zainteresowaniami oraz ruch i różnorodność bodźców. „Wspaniały dzień, praktycznie spędziliśmy go na dworze, dzieciaki były przeszczęśliwe. Wnioski nasuwają się same, edukacja w terenie ma sens i będziemy częściej wychodzić i korzystać” – takie informacje zwrotne od nauczycieli przekonują nas do dalszego promowania edukacji w naturze.